پرونده مهریه زوج ایرانی در دادگاه فدرال آلمان

در سال ۲۰۰۹، دادگاه فدرال آلمان (Bundesgerichtshof) به پرونده‌ای رسیدگی کرد که در آن یک زوج ایرانی که در سال ۱۹۹۲ در ایران ازدواج کرده بودند و مهریه‌ای به مبلغ ۱۵ میلیون ریال تعیین کرده بودند، پس از مهاجرت به آلمان و کسب تابعیت آلمانی، در سال ۲۰۰۶ از یکدیگر جدا شدند.

همسر (زوجه) درخواست اجرای مهریه را بر اساس قوانین ایران مطرح کرد، در حالی که شوهر (زوج) معتقد بود که باید قوانین آلمان اعمال شود. دادگاه در نهایت با استناد به ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران، ارزش مهریه را معادل ۱۳٬۲۰۴٫۶۰ یورو تعیین کرد.

در اینجا خلاصه‌ای دقیق و حقوقی از پرونده مهریه زوج ایرانی در آلمان (پرونده شماره XII ZR 107/08 – دادگاه فدرال آلمان، تاریخ رأی: ۹ دسامبر ۲۰۰۹) ارائه می‌شود:

خلاصه پرونده:

موضوع:
مطالبه مهریه توسط زوجه ایرانی پس از طلاق در آلمان، و بررسی امکان اجرای آن طبق قوانین ایران یا آلمان.

طرفین دعوی:

• زوجه: تبعه ایرانی، ازدواج در ایران در سال ۱۹۹۲، سپس مهاجرت به آلمان
• زوج: تبعه ایرانی، ساکن آلمان

زمینه و روند حقوقی:

• در زمان ازدواج در ایران، مهریه‌ای به مبلغ ۱۵ میلیون ریال (معادل آن زمان تقریباً ۱٬۵۰۰ یورو) تعیین شد.
• پس از مهاجرت و زندگی مشترک در آلمان، زوجین در سال ۲۰۰۶ طلاق گرفتند.
• زوجه پس از طلاق، با استناد به قانون مدنی ایران، مهریه‌اش را مطالبه کرد.
• زوج مدعی شد که این حق (مهریه) نباید طبق قانون ایران در آلمان معتبر تلقی شود و با اصول نظم عمومی (ordre public) آلمان در تضاد است.

رأی دادگاه‌های پایین‌تر:

• دادگاه ابتدایی و دادگاه تجدیدنظر ایالتی به نفع زوجه رأی دادند و خواسته مهریه را پذیرفتند.
• زوج به دیوان عالی فدرال آلمان (BGH) شکایت کرد.

رأی نهایی دادگاه فدرال آلمان (BGH):

✅ رأی:

• دادگاه فدرال رأی دادگاه‌های پایین‌تر را تأیید کرد.
• بیان شد که مهریه یک تعهد مالی قراردادی معتبر است که در زمان عقد نکاح ایجاد شده و زوجه حق مطالبه آن را دارد.

برای دیدن نسخه‌ رسمی رأی به زبان آلمانی اینجا کلیک کنید.

⚖️ مبانی حقوقی:

• مطابق ماده 1082 قانون مدنی ایران، مهریه تعهد مالی قانونی است.
• چون هر دو طرف در زمان عقد تبعه ایران بودند و ازدواج در ایران صورت گرفته، قانون ایران بر روابط مالی زوجین حاکم است (بر اساس قواعد تعارض قوانین آلمان).
• این تعهد با نظم عمومی آلمان (ordre public) تضادی ندارد.
• تبدیل ریال به یورو طبق نرخ بانک مرکزی در زمان دادرسی صورت گرفت، که معادل حدود ۱۳٬۲۰۴٫۶۰ یورو تعیین شد.

نتیجه:

• زوجه ایرانی مستحق دریافت معادل یورویی مهریه تعیین‌شده در ایران شد.
• این رأی یک پیش‌زمینه مهم برای اعتبار حقوقی مفاهیم اسلامی مانند مهریه در محاکم غربی، خصوصاً آلمان، شد.

منابع:

پرونده‌ای که در سال ۲۰۰۹ توسط دادگاه فدرال آلمان (Bundesgerichtshof) رسیدگی شد و به موضوع مهریه زوج ایرانی مربوط می‌شد، در منابع حقوقی مختلف منتشر شده است. این پرونده با شماره XII ZR 107/08 در تاریخ ۹ دسامبر ۲۰۰۹ مورد بررسی قرار گرفت.

یکی از منابع معتبر که به این پرونده پرداخته، پایگاه داده Religare است که به مسائل حقوقی مرتبط با دین و خانواده می‌پردازد. در این منبع، جزئیات پرونده، از جمله مبلغ مهریه تعیین‌شده (۱۵ میلیون ریال ایران) و نحوه تبدیل آن به یورو بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی ایران، مورد بحث قرار گرفته است.

همچنین، مقاله‌ای در مجله Review of Middle East Studies به بررسی چندرشته‌ای مفهوم مهریه در آلمان پرداخته و به این پرونده به عنوان یک نقطه عطف در تفسیر حقوقی مهریه در نظام حقوقی آلمان اشاره کرده است. 

این منابع نشان‌دهنده اهمیت و تأثیر این پرونده در تبیین نحوه برخورد نظام حقوقی آلمان با مفاهیم حقوقی اسلامی مانند مهریه هستند.